So ‘n bietjie meer as ‘n jaar gelede het my lewe op die mees buitengewone manier verander. Ek het verlief geraak. Ek het ouma geword vir ‘n pragtige blou- oog-seuntjie, wat in Frankryk gebore is.
Nou kyk, ek was nie regtig voorbe-
reid op ouma-wees nie – ek het eintlik die gedagte gevrees. Ek meen, wie wil permanent met ‘n sakkie vol Marie-beskuitjies en breipenne rondloop? Maar van die oomblik dat ek sy klein gesiggie op ‘n video-oproep gesien het, was my hart nie meer my eie nie.
Soos wat hy my siel met vreugde vul, vul hy dit ook met verlange – ‘n verlange wat gedeel word deur soveel ouer Suid-Afrikaners wie se kinders en kleinkinders nou oorsee woon, op soek na drome in lande met mooier toekomsbeloftes en geleenthede.
Ek wens ek kon sê ek het hom meer in lewende lywe gesien, maar dis hoofsaaklik video-oproepe waartydens ek meestal voel soos ‘n karakter in ‘n Franse rolprent!
Suid-Afrika, die geliefde land wat ons ons tuiste noem, bied maar ‘n wankelrige toekoms. Die harde werklikhede van ekonomiese en sosio-politieke onbestenhdigheid, ‘n onderwysstelsel wat struikel eerder as om op te bou en misdaadsyfers wat ons strate onveilig laat voel, het ons jongmense elders laat kyk.
Groener weivelde, noem hulle dit.
Ek sê altyd dis makliker om jou tasse te pak as om jou hoop te bêre.
Vir hulle is dit ‘n kans op ‘n helderder toekoms, ‘n veiliger lewe vir hul kinders en geleenthede wat ons land nie meer kan bied nie. Vir ons, diegene wat agterbly, is dit ‘n bittersoet werklikheid – een wat kom met trots op hul moed en hartseer oor hul afwesigheid. Ek het al so baie van hierdie trane-gesprekke gehad. Ek oorweeg selfs om ‘n Hallmark-kaartjie te laat druk waarop staan: “Sterkte met jou emigrasie. Liefde, jou ma.”
Die besluit om Suid-Afrika te verlaat, is nooit ‘n maklike een nie. Ek onthou hoe my kinders gepraat het oor die dinge wat hulle sou mis – die geur van ‘n somerbraai, die lag van familie om ‘n tafel en natuurlik die onvervangbare klank van iemand wat oor alles sê: “Aag, shame!” Maar die drome van veiligheid, beter gesondheidsorg en gehalte-onderwys vir hul kinders het uiteindelik die skaal laat kantel.
Ek weet ek is nie alleen in hierdie hartseer nie. Oor Suid-Afrika heen is daar ouers en grootouers wat elke dag wakker word in die stilte van ‘n huis wat eens weerklink het van kinderlaggies. Ons kyk na verjaarsdae, die eerste treë en selfs gradeplegtighede deur ‘n skerm. Ek het nou so handig geraak met Zoom dat ek voel ek kan by enige IT-span aansluit.
Maar geen hoeveelheid pixels op ‘n skerm kan ‘n drukkie vervang nie.
Wat hierdie werklikheid nog moeiliker maak, is om te weet dat die toekoms min belofte van verandering inhou. Namate pensioene krimp en lewenskoste styg, word die moontlikheid om my kleinseun een of twee keer per jaar in lewende lywe te besoek, al hoe kleiner. Ek droom daarvan om hom te leer hoe om biltong en wors te maak en hom te wys hoe om ‘n braaivleisvuur aan te steek. Maar teen hierdie pas sal hy waarskynlik nooit die vreugdes van ‘n egte Suid-Afrikaanse braai leer ken nie!
Dit is ‘n wrede ironie dat in ‘n land bekend vir sy warmte en lewendige gees soveel van ons ons latere jare in eensaamheid moet trotseer. Hierdie gemeenskap van gebroke agtergelatenes groei al hoe meer – in alle kulture van die land se reënboogsamelewing.
Praatjies met jou bure loop nou só: “Jou kleinkind is in Kanada? Ag, shame, myne is in Frankryk!”
Ek verwyt nie my kinders vir hul besluit om te gaan nie; ek sou in hul skoene dieselfde keuse gemaak het. Watter ma wil nie hê dat haar kinders floreer nie? En tog, dit voel asof ons deel geword het van ‘n stille eksodus. Ons het alles aan hierdie land gegee – ons jeug, ons energie, ons hoop – net om onsself te bevind in die skemer van ons lewe, waar ons vra: “Was dit die moeite werd?”
Maar, ons hou aan. Ons leer om die klein dingetjies te koester. Ek skryf briewe aan my kleinseun – briewe wat hy hopelik eendag sal lees. As ek ‘n mooi eg Suid-Afrikaanse kledingstuk of speelding sien, dan koop ek dit vir hom en hoop ek kry ‘n geleentheid Frankryk toe om dit vir hom te neem. Dít bring vir my ‘n tikkie vreugde.
Aan my mede-grootouers, versprei oor hierdie pragtige maar sukkelende land – ek sien julle; ek voel julle pyn.
En aan my kleinseun, so ver weg maar so naby aan my hart, besef dit: Jy word oneindig liefgehê. Selfs van ver af het jy my lewe nuwe betekenis gegee. En daarvoor sal ek altyd dankbaar wees – selfs as ek steeds sukkel om my Franse woordeskat te verbeter! Merci beaucoup, nè?
